De basis van Strategisch Coachen

Mensen hebben de behoefte zich te ontwikkelen. Dat ligt vast in onze genen omdat het de kans op overleving verhoogt. Voor die ontwikkeling is inzicht nodig. Niet alleen inzicht in de omstandigheden maar ook inzicht in anderen en vooral inzicht in jezelf. Dat is waar Strategisch Coachen jou mee kan helpen. Ben jij klaar om:

• Jezelf te ontwikkelen?
• Te ontdekken waar jouw krachten en kansen liggen?
• Beter te leren communiceren in het dagelijks leven?
• De coachmatrix te begrijpen en dit toe te passen?
• Anderen te coachen?

In deze blog lees je leggen we je stap voor stap de de basis van Strategisch Coachen uit:

• Wat is eigenlijk coachen?
• En wat is een strategie?
• Strategisch coachen op drie niveau’s
• Een parallel proces
• Voorwaarden voor strategisch coachen

Wat is coachen?

Een coachtraject is ontwikkelingsgericht en/of werkgerelateerd. Coaching kan plaatsvinden op individueel, relationeel of systeemniveau. De begeleider is erop gericht om het beste eruit te halen voor jou. Hij doet dat door de jou bewust te maken van zijn mogelijkheden en grenzen. Niet door te zeggen wat je moet doen, maar door vragen te stellen.

Door gerichte vragen te beantwoorden, leer jij jezelf beter kennen: ontdek jouw kracht en kansen.

Een coach draagt niet alleen kennis en ervaring over, maar maakt ook mechanismen bewust die succes bevorderen of belemmeren. Coachen is voor een belangrijk deel:

Het opheffen van remmingen en niet zozeer het indrukken van het gaspedaal.

De coach begeleidt bij het oefenen van vaardigheden en maakt daarbij gebruik van drie P’s: permissie, protectie en potentie. Een coach geeft toestemming, beschermt en zet zich alleen in daar waar nodig.

Coachen is geen therapie

Coachen wordt vaak verward met psychotherapie, maar er is een duidelijk verschil.

• Bij psychotherapie gaat het om: een hulpvraag van een patiënt, die lijdt aan een ziekte of gebrek. Psychotherapie is gericht op het opheffen van de klachten ten gevolge van psychopathologie
• Bij coachen gaat het om: een ontwikkelingsvraag en niet om een hulpvraag van een patiënt. Een coachvraag is meestal werk,- of vaardigheden gericht, waarbij men zich richt op het “gezonde deel” van de gecoachte. Coachen is een vorm van agogisch handelen, waarbij het ontwikkelen van iemands mogelijkheden centraal staat en niet het opheffen van klachten ten gevolge van psychopathologie.

Psychotherapie is probleemgericht, strategisch coachen is doelgericht

Overlap tussen strategisch coachen en psychotherapie

Uiteraard is er overlap tussen strategisch Coachen en psychotherapie. Ook tijdens een traject kan er een verschuiving optreden in het focus. Een therapie kan bijvoorbeeld overgaan in een coachtraject, als de klachten zijn opgeven. Een coach kan overgaan tot een training als het gaat om het aanleren van vaardigheden. Het is van belang dat de therapeut, de coach of de trainer zich bewust is van deze verschuiving, dit met de betrokkene bespreekt en aangeeft of hij gekwalificeerd is op het andere gebied of dat een verwijzing nodig is.

Coachen is vragen stellen zodat de gecoachte zich kan ontwikkelen.

Wat is een strategie?

Een strategie is een stappenplan op langere termijn om van A naar B te komen. Daarbij zijn de volgende vragen van belang:

• Waar sta ik?
• Waar wil ik naar toe?
• Hoe ga ik dat doen?

Een strategie is gebaseerd op een visie. Een visie is een opvatting over datgene wat iemand in het leven nastrevenswaardig vindt en waarmee men richting en zin geeft aan het bestaan. Een visie is dus gebaseerd op een “human value”. Bijvoorbeeld: autonomie. Die menselijke waarde wordt in het coachtraject vorm gegeven.

Strategisch coachen is gebaseerd op een coachcontract. Dat is bedoeld om de gelijkwaardigheid van beide partijen zo goed mogelijk te waarborgen. Een coachcontract is een bilaterale overeenkomst gebaseerd op een vraag van de gecoachte en een aanbod van de coach waarin wordt overeengekomen wat beide partijen zullen bijdragen om het doel te bereiken. Strategisch coachen is dus iets anders dan met iemand praten en gesprekstechnieken toepassen. Het is gebaseerd op de visie dat autonomie nastrevenswaardig is.

Strategisch coachen op drie niveaus

• Individueel niveau: hierbij gaat het om het ontwikkelen van individuele autonomie door talenten en vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn voor het uitoefenen van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden (T.B.V.)
• Relationeel niveau: hierbij gaat het om het ontwikkelen van een autonome samenwerkingsrelatie door een effectieve taakverdeling en het ontwikkelen van relationele vaardigheden zoals samenwerken, overleggen, onderhandelen of het hanteren van conflicten.
• Systeem niveau: hierbij gaat het om het ontwikkelen van de autonomie van een team, een afdeling of organisatie als geheel door mensen te leren hun plaats binnen het organisatiesysteem in te nemen zodat er orde en balans ontstaan waarbij het geheel meer is dan de som der delen.

Parallel proces

Een coach let niet alleen op de inhoud van het gesprek maar ook op de wijze waarop de gecoachte met de coach communiceert. Het thema dat zich volgens de gecoachte elders afspeelt kan zich op hetzelfde moment ook tussen de coach en de gecoachte voordoen. Dit “parallel proces” biedt de coach de mogelijkheid te observeren hoe de gecoachte zich in het coachgesprek opstelt en het biedt de gecoachte de mogelijkheid nieuwe inzichten tijdens het coachgesprek toe te passen.

Voorwaarden voor strategisch coachen

Een gecoachte kan pas baat hebben van een coachtraject als aan de volgende voorwaarden is voldaan:

• Safe attachment
• Communicatieve vaardigheden
• Tijd/ beschikbaarheid

Ik zal ieder onderdeel verder toelichten.

Safe attachment

Onder attachment wordt de innerlijke drang verstaan van mensen en dieren om zich te hechten. Voor een kind is eerst de fysieke nabijheid van de moeder essentieel, later zijn het de emotionele nabijheid en nog later de beschikbaarheid: de ouders als ‘docking station.’

Als de hechting tot stand is gekomen en er ontstaat een gevoel van veiligheid dan spreekt men van een “safe attachment”. Dit is de basis voor groei en ontwikkeling. Die veiligheid is nodig om nieuw gedrag te ontwikkelen, onbekende situaties te onderzoeken, acquisities te doen of nieuwe projecten op te starten.

Een afwezige hechting (non-attachment) of onveilige hechting (unsafe-attachment) kan leiden tot verzuim, personeelsverloop, een hoog afbreukrisico en zelfs criminaliteit. In werksituaties is een safe attachment ook erg belangrijk. Maar ook de gecoachte en de coach dienen zich in elkaars aanwezigheid voldoende veilig (safe attached) te voelen. Angst is een slechte leermeester.

Communicatieve vaardigheden

Een coach zal voldoende gesprekstechnische vaardigheden moeten bezitten om de gecoachte te stimuleren tot zelfstandigheid. Het kost minder tijd om oplossingen en instructies (do’s en dont’s) aan te geven, maar het is de vraag of daarmee de autonomie van de gecoachte wordt bevorderd.

Tijd/ beschikbaarheid

Om informatie over te dragen moeten coach en gecoachte voldoende tijd en contact met elkaar hebben. Dat hoeft niet altijd een face to face contact te zijn maar kan ook telefonisch, per e-mail, enz.

Wil jij ook leren werken met de coachmatrix en de Matrix Strategie? Neem dan deel aan de eerstkomende basisopleiding Strategisch Coachen. Klik hier om meer te lezen.